Anadolu Yerbilimleri, zemin etüdü, zemin araştırmaları, derin kazılar, iksa yapıları ve kazıklı temel sistemlerinin projelendirme ve inşasında uluslararası standartlarda hizmet sunan deneyimli bir firmadır.
1997 yılında faaliyete başlayan firmamız, bugüne kadar pek çok sayıda imar planlamalarına esas jeolojik-jeoteknik etütler, zemin etüdü, yol projeleri, konut projeleri, endüstriyel tesisler, deniz yapıları ve katı atık alanı araştırmalarında aldığı görevleri başarıyla tamamlamıştır.
Zemin Etüdü ve TEMEL ETÜT RAPORLARI
1. GENEL BİLGİLER
1.1. ZEMİN ETÜDÜ AMACI ve KAPSAMI
Zemin Etüdü Raporları halihazırda Parsel alanının inşaat ruhsatına yönelik hazırlanacak Sondaja Dayalı Jeolojik/Jeoteknik Etüd Raporu olarak düzenlenecek ve ilgili kurumların talep ettiği sayıda rapor hazırlanacaktır.
1.2. İNCELEME ALANININ TANITILMASI
1.2.1.Jeomorfoloji
İnceleme alanının genel morfolojik özellikleri, yol, iklim, topoğrafik durum, drenaj örnekleri (yüzey, sel suları, tabii drenaj vb.) eğimler (genel eğim yönlenmeleri vb.), doğal yüzeysel drenaj durumu, var ise bölgedeki muhtemel şev duraylılığı problemleri ile doğrudan ilişkisi olan yağış alma durumu ve topoğrafik anomaliler açıklanmalı ve 1:1000 veya uygun ölçekli plankote ve vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir.
İnceleme alanının yeri tanımlanmak, karayolu bağlantıları, arsanın günümüze kadar ne amaçla kullanıldığı, günümüze kadar tutulan kayıtlar esas alınarak şev duraysızlığı, deprem; vb, doğal afete maruz kalıp kalmadığı ve sismik tarihçesine değinilmelidir.
Arsa üzerinde yapılaşma var ise, hakkında bilgi verilerek arsanın en az iki farklı yönden; çekilmiş genel görünüm fotoğrafları ile sorun yaratabilecek çevresel faktörlere ait fotoğraflar da yer almalıdır.
1.2.2. İmar Planı Durumu
Yerleşime uygunluk raporu sonrasında projelendirilen, önerilen imar durumu açıklanacaktır.
1.3. JEOLOJİ
1.3.1. Genel Jeoloji
İnceleme alanının da içinde yer aldığı bölgenin jeolojisi özet olarak açıklanmalı ve çevrede yer alan kıvrım, kırık, fay(diri-ölü), heyelan kütlesi vb. yapısal özelliklere değinilmelidir.
1.3.2. İnceleme Alanının Mühendislik Jeolojisi
İnceleme alanındaki birimlerin yatay ve düşey yönlerdeki değişimi ve bunların jeolojik özellikleri ayrıntılı olarak verilmeli; arsanın jeolojik yapısı eksiksiz olarak tanımlanmalı, özellikle sondaj ve arazi çalışmalarına katılan personelin gözlemlerine yer verilmelidir.
2. ARAZİ ARAŞTIRMALARI VE DENEYLER
2.1. Arazi, Labaratuvar ve Büro Çalışma Yöntemlerinin Kısaca Tanıtılması ve Kullanılan Ekipman
Bu çalışmalarda hangi yöntemlerin kullanıldığı ve nasıl bir çalışma düzeni izlendiğinde kısaca değinilmeli, çalışmaların yapıldığı tarihler belirtilmelidir. Aynca kullanılan yöntemler güncel olmalıdır.
2.2. Sondaj Kuyuları
İnceleme alanındaki birimlerin yanal ve düşey yönlerdeki değişimlerini belirleyebilecek yeterli sayıda sığ ve derin sondajlar yapılmalı, sondaj çalışmaları TSE standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmeli ve sondaj yerlerinin seçimi titizlikle yapılmalıdır. Homojen yapıya sahip zeminlerde projede yer alan bina bloklarının orta noktasına gelecek şekilde sondaj noktaları planlanmalıdır. Ancak bir binanın eni ve boyunca farklı zemin özelliği gösterebilecek yapıdaki zeminlerde (kohezyonlu ve eğimli arazilerde yarma-dolgu yapılmış yerlerde) farklı oturma miktarlarını hesaplayabilmek için projede yer alan bina bloklarının bütün köşe noktalarından ve orta noktasına gelecek şekilde sondaj noktaları planlanmalıdır. Bina uzun ve kısa cephesi boyunca kesit alınabilecek bir sondaj yerleşimi planlanmalıdır.
1. ve 2. Derece Deprem Bölgelerinde, sıvılaşma açısından sondajların derinliği 20 metreden az olmamalıdır. Hedeflenen sondaj derinliğinden önce kaya birimine rastlanması durumunda ise, kaya içerisinde 3 metre ilerlendikten sonra sondaj bitirilmelidir. Bloklu bir zemin yapısı beklenmesi durumunda anakaya içerisinde 5 metre karotlu ilerleme sağlanarak sondaj tamamlanmalıdır. Ayrıca topoğrafya nedeniyle eğimli arazilerde veya yapıda bodrum düşünülmesi durumunda temel tasarımına esas olarak olan örnekleme işlemine ve arazi deneylerine muhtemel temel derinliğinin altından itibaren başlanılmalıdır.
Kazıklı temel gereken hallerde, muhtemel kazik boyu ve kazık ucunun sağlam zemine giriş derinlikleri dikkate alınarak buna uygun sondaj derinliği belirlenmelidir. Sondaj ve arazi deneylerinden elde edilen veriler çizelgeler halinde ve yorumlanarak verilmelidir. Ayrıca sondaj yerlerinin koordinatları bir tablo halinde verilmeli ve plankote ve vaziyet planı üzerine işlenmelidir.
Sondaj kuyularından belirlenecek sayıda kuyuya tabanına kadar alt kısmı delikli PVC boru indirilerek sondaj deliğinin çeperlerindeki göçmeler ve yüzeyden düşebilecek parçalar nedeniyle kuyunun kapanması önlenmeli, gerekirse kuyu ağzına beton kapak yapılmalı, böylece uzun süreli yeraltı suyunun ölçümü yapılmasına olanak sağlanmalıdır.
Sondaj karotlarının fotoğrafları standartlara uygun olrak çekilerek raporun ekinde sunulmalı, sandıklanarak koruma altına alınan karotlar rapor onay süreci tamamlanana değin muhafaza edilmelidir.
2.3. Yeraltı ve Yerüstü Suları
İnceleme alanında yeraltısuyunun gözlendiği en düşük ve en yüksek seviyeler, ölçüm noktaları esas alınarak en az 7 günlük değerler tablo halinde verilmelidir. Yeraltı suyu seviyesi, PVC bant ile teçhiz edilmiş olan sondaj kuyularından, sondaj (suyu) sıvısı kullanılması durumunda kuyunun boşaltılması ve ortamı temsil edebilecek seviyenin oluşabilmesi için uygun bir süre beklenilmesi sonrasında yapılacak ölçümlerle belirlenmelidir.
Çalışma alanında yeraltı suyuna rastlanması ve su tablasının temel seviyesine yakın olması durumunda, yeraltı suyunun betona ve diğer imalatlara yapabileceği olumsuz etkilerin belirlenmesi için kimyasal laboratuvar deneyleri (sülfat içeriği, pH vb.) yapılmalı ve sonuçları verilmelidir. Ayrıca inceleme sahasındaki drenaj özellikleri ile don derinliği konusunda açıklama getirilmelidir.
2.4. JEOFİZİK ÇALIŞMALAR
Jeofizik yöntemlerin sondaj çalışmalarına yardımcı bir unsur oluşturacağı ilkesi esas alınarak sondaj sayısını azaltarak arada geçilen zemin tabakalarının belirlenmesi, özellikleri ve sınırlarının anlaşılması için kullanılabilir.
Yapılacak yerel jeofizik çalışmalaırın amaçları tam olarak belirlenmeli, alınan tüm kayıtlar ve yapılan hesaplamalar ayrıntılı bir şekilde yorumlanarak verilmelidir. Çalışmaların amacı, yöntemi, kullanılan araçların adı, özellikleri, alınan ölçüm sonuçları, tüm tablo ve grafikler yorumlarıyla birlikte verilmelidir. Jeofizik çalışmalar ayrıca sondaj loglarıyla birlikte yorumlanmalı, ölçüm yerlerinin koordinatları tablo halinde verilmelidir.
2.4.1. Sismik Kırılma
Sığ derinlikler için yapılacak araştırmalarda aşağıda belirtilen amaçlar için kullanılmalıdır.
a. Yeraltı yapısının (tabaka sayısı, kalınlıkları, boyuna Vp, enine Vs dalga hızları) belirlenmesi.
b. Yerin elastik parametrelerinin belirlenmesi (yoğunluk, poisson oranı, elastisite modülü, kayma (shear) modülü, zemin hakim titreşim periyodu),
c. Elde edilen parametrelere göre zemin sınıfının belirlenmesi,
d. Gömülü fay izlerinin araştırılması;
e. Varsa zemin içerisindeki boşlukların ve süreksizliklerin bulunması vb.
2.4.2. Elektrik Özdirenç
a. Nemlenme derinliği veya suya doygun seviyenin belirlenmesi,
b. Tabaka sayısı ve derinliklerinin belirlenmesi,
c. Sağlam zemin ve temel kaya derinliğinin belirlenmesi,
d. Yerin direnç özelliğine göre yeraltı jeofızik yapısının belirlenmesi vb. amaçlarıyla yapılmalıdır.
3. LABORATUVAR DENEYLERİ VE ANALİZLERİ
Sondaj çalışmaları sırasında alman örselenmiş ve örselenmemiş zemin, ve kaya örnekleri en kısa sürede laboratuvara, sondajları yapan firma tarafından tutanak karşılığı teslim edilerek, düzenlenen Örnek Teslim Tutanağı, yapılan zemin ve kaya mekaniği deneyleri ve elde edilen sonuçlar, onaylı orijinal deney föyleri kullanılarak ekler arasında yer almalıdır.
Laboratuvar deneylerinden elde edilen her türlü veri metin içinde gerekli bölümlerde tablo halinde verilmeli ve bu veriler yorumlanmalıdır.
3.1. Zeminlerin İndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi
a. Boşluk Oranı veya Porozite
b. Su İçeriği ve Doygunluk Derecesi
c. Tabii Birim Hacim Ağırlık
d. Kuru Birim Hacim Ağırlık
e. Elek ve Hidrometre/Pipet Analizleri Kıvam Limitleri (Alterberg Limitleri)
f. Yeraltısuyunun Kimyasal Analizi
3.2. Zeminlerin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi
a. Serbest Basınç Dayanımı
b. Üç Eksenli Basınç Dayanımı
c. Kesme Dayanımı
d. Konsolidasyon
4. MÜHENDİSLİK ANALİZLERİ VE DEĞERLENDİRME
4.1. Bina Zemin İlişkisinin İrdelenmesi
Bu bölümde mevcut zemin parametreleri ve yapılması planlanan binalardan gelecek yükler göz önünde bulundurularak, bina temellerinin inşa edilmesinin uygun olabileceği zemin birimi / birimleri için ayrıntılı bir çalışma yapılmalıdır. Uygun görülen her temel derinliğine karşılık (ön görülen temel tipleri için) bir taşıma gücü ve muhtemel oturma miktarı hesaplanmalı, temel projesinin hesap ve tasarımına imkan verecek parametreler belirtilmelidir. Temel türü, boyutları ve derinliği biliniyorsa ilgili hesaplamalar bu değerlere göre yapılmalıdır.
4.1.1. Zemin Profilinin Yorumlanması
İnceleme sahasını oluşturan; zemin profili, litolojik özellikleri ve dayanım parametreleri göz önünde bulundurularak temellerin yer alacağı uygun yerin belirlenmesi için öneriler getirilmelidir.
4.1.2. Sıvılaşma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirmesi
Çalışma alanında bulunan sıvılaşma riski içeren seviyeler için sıvılaşma potansiyelinin bulunup bulunmadığı uygun analiz yöntemleri ile incelenmeli, analiz sonuçları ve tüm hesaplamalar tablolar halinde verilmelidir.
İri daneli zeminlerde SPT(N) ve CPT (qc) değerlerine göre yapılacak hesaplamalarda gerekli düzeltmeler yapılmalı (enerji, yeraltı suyu, örtü yükü, ekipman, vb.), sıvılaşma hesaplamasında kullanılan maksimum ivme değerinin tekrarlama periyodu belirtilerek yorumlanmalı ve gerekiyorsa alınması gereken veya alınabilecek önlemler ve öneriler verilmelidir. Sıvılaşması beklenen zemin birimleri için muhtemel oturma miktarları belirlenmelidir.
Sıvılaşma analizleri yapılırken kullanılan abak ve tabloların nereden alındığı, sıvılaşma analizleri yazılımlar ile yapılıyorsa sıvılaşma programlannın adı yöntemi ile kullandığı metodlar rapor içerisinde verilmelidir.
4.1.3. Oturma-Şişme Potansiyelinin Değerlendirilmesi
Çalışma alanında içinde üstteki mühendislik yapısına zarar verebilecek oranda toplam ve farklı oturmalar, şişme özelliği gösterebilecek killi malzemelerin deney sonuçlarına göre yorumu yapılmalı, gerekiyorsa önlem için uygun yöntemler ve öneriler verilmelidir.
4.1.4. Temel Zemini Olarak Seçilebilecek Birimlerin Değerlendirilmesi
Çalışma alanında bulunan birimler temel zemini olma özellikleri açısından yorumlanmalı, gerekiyorsa alınabilecek önlemler belirtilmelidir.
4.1.5. Şev Duraylılığı Analizler
Uzun ve kısa döneme ilişkin şev duraylılık analizleri yapılmalıdır. Analizler yapılırken killi seviyelerden alınan UD numuneleri üzerinde yapılan uzun dönem kesme mukavemeti deney sonuçları kullanılmalıdır. Analizlerde kullanılan yazılımların adı ve metodları rapor içerisinde detaylı olarak verilmelidir. Uzun döneme ait analizler yapılırken olası dinamik etkiler (deprem vb.) dikkate alınmalıdır.
4.1.6. Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi
Özellikle bodrum katlı yapıların temel kazısı sırasında oluşacak şevlerde alınması gerekebilecek önlemler (geçici veya kalıcı destek sistemleri), mevcut yapıların kazıya etkisi, yeraltı suyunun varlığı ve bunun tahkimat üzerindeki etkileri ile olabilecek sürşarj (örtü) yükleri de dikkale alınarak, alternatifli olarak belirlenmelidir.
4.1.7. Doğal Afet Risklerinin Değerlendirilmesi
Bu bölümde raporun önceki bölümlerinde verilen tüm arazi ve laboratuvar çalışmaları, analiz, literatür tarama vb. çalışmalar ışığında çalışma alanının doğal afet riskleri açısından değerlendirmesi yapılmalı, uygun, sakıncalı, önlem gerektiren, yasak alanlar ve bu husustaki görüşler belirtilmelidir. Buna göre; inceleme alanının depremselliği, kaçıncı derece deprem bölgesinde yer aldığı, çevredeki muhtemel şev duraysızlık problemi taşımakta olan sahaların durumu ve diğer doğal afet riski durumları bilimsel analizleri yapılarak ayrıntılı bir biçimde değerlendirilmeli, yapılan hesaplamalar açıklamalı olarak raporda yer almalıdır.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Sonuç ve Öneriler Bölümünde raporda yapılan değerlendirmelerin, aşağıdaki hususları içerecek şekilde özeti sunulmalıdır.
a. İnceleme alanındaki yerel zemin koşullarının tanımı,
b. Önerilen tasarım parametreleri, temel derinliği seçimi (yüzeysel ya derin temeller için), en az temel derinliği, temel tipinin muhtemel oturmalara göre tespiti, yayılı (radye) ve sürekli temellerde rijitlik önerisi; derin temellerde kazık tipi ve boyu ile çapı, kesiti ve boyunun irdelenmesi ve seçimi ile temel projesinin hesap ve tasarımına imkan verecek öneri ve sayısal değerler
c. Temel kazıları ve sonrası imalatlar esnasında ortaya çıkabilecek sorunlar ve
ekonomik/güvenilir çözüm önerileri,
d. Zemin iyileştirmesi gerekiyorsa, önerilen yöntem(ler) ile ilgili açıklamalar,
e. Yüzey ve çevre drenajı ile temel seviyesinde yüzey ve yeraltı suyu etkilerine karşı alınması gereken tedbirler,
f. Gerekli hallerde zemin büyütmesi ve sıvılaşma riski ile ilgili açıklamalar, değerlendirmeler ve öneriler.